Tenkis Davası Nedir?
Tenkis davası, miras bırakanın (muris) saklı paya sahip mirasçıların yasal miras paylarını zedeleyecek şekilde yaptığı sağlararası (bağış, satış vs.) ya da ölüme bağlı (vasiyetname gibi) tasarrufların, saklı pay oranlarına indirgenmesi amacıyla açılan bir davadır.
Amaç, saklı pay sahibi mirasçıların miras haklarını korumaktır.
Tenkis Davasının Hukuki Dayanağı
Türk Medeni Kanunu’na göre:
TMK m. 506-511 arasında düzenlenmiştir.
TMK m. 506:
“Miras bırakanın tasarruf özgürlüğü, saklı paylı mirasçıların saklı payları ile sınırlıdır.”
TMK m. 560:
“Saklı pay, kanunda öngörülen mirasçılara, miras bırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan tasarrufları tenkis ettirme hakkı verir.”
TMK m. 561:
“Tenkis, ölüme bağlı tasarruflarda en son yapılan işlemden başlanarak önceki tasarruflara doğru gidilerek yapılır. Sağlar arası kazandırmalarda ise tenkise en yeni tarihliden başlanır.”
Kimler Tenkis Davası Açabilir?
Tenkis davası, yalnızca saklı pay sahibi mirasçılar tarafından açılabilir. Bunlar:
- Altsoy (çocuklar, torunlar)
- Ana ve baba
- Sağ kalan eş
(Sağ kalan eş, hem altsoy hem de ana-baba zümresiyle birlikte mirasçı olduğunda saklı pay sahibidir.)
Tenkis Davası Açma Süresi
Tenkis davası için hak düşürücü süreler vardır:
- 1 yıl: Mirasçının, tenkise konu tasarrufu ve kendisine zarar verdiğini öğrenmesinden itibaren.
- 10 yıl: Murisin ölüm tarihinden itibaren (mutlak süre).
📌 Dikkat: Bu süreler hak düşürücü olup, hakim tarafından re’sen dikkate alınır.
Tenkise Tabi Tasarruflar
- Vasiyetname
- Miras sözleşmesi
- Sağlararası kazandırmalar (bağışlar, düşük bedelli satışlar gibi)
🔹 Ancak her sağlararası kazandırma tenkise tabi değildir. Örneğin, miras bırakanın sırf bakım maksadıyla yaptığı işlemler veya olağan hediyeler genelde tenkis davasına konu edilmez.
Tenkis Sırası
- Ölüme bağlı tasarruflar (örneğin vasiyetname)
- Sağlararası kazandırmalar
Her ikisinde de, en son yapılan tasarruftan başlayarak önceki tarihlilere gidilir.
Yargıtay Kararları ile Tenkis Davasına Bakış
📌 Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2020/2232 E., 2021/4561 K.
“Miras bırakanın tapulu taşınmazlarını, bedelsiz veya muvazaalı şekilde bir kısım mirasçılarına devretmesi halinde, bu devirlerin tenkise tabi olduğu kabul edilmelidir.”
📌 Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2018/3146 E., 2019/1742 K.
“Muris tarafından yapılan bağışlama işlemleri, açıkça saklı paya tecavüz içeriyorsa, mirasçı tarafından açılacak tenkis davasıyla iptal ettirilip miras payı oranında tasfiye sağlanabilir.”
📌 Yargıtay 1. HD, 2016/4206 E., 2017/1178 K.
“Sağ kalan eşin saklı payı da göz önünde bulundurularak, muris tarafından yapılan bağışlamaların tenkise tabi olup olmayacağı her somut olayda ayrıca değerlendirilmelidir.”
Tenkis Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Tapu iptali değil, tasarrufun tenkisi istenir.
- Davada muris adına yapılan işlemlerin niteliği titizlikle incelenmelidir (bağış mı, satış mı?).
- Tenkis hesaplamasında, miras bırakanın tüm malvarlığı ile saklı pay oranları dikkate alınır.
Sık Sorulan Sorular
➤ Tenkis davası, tapu iptali davası mıdır?
Hayır. Tenkis davası, tapunun iptalini değil, tasarrufun saklı payı ihlal ettiği ölçüde geçersizliğini konu edinir. Ancak tapuda kayıtlı mal söz konusu ise, tenkisle birlikte tapu iptali ve tescil de istenebilir.
➤ Muvazaalı satış da tenkise tabi midir?
Eğer satış görünümündeki işlem aslında bağış niteliği taşıyorsa ve saklı paya zarar veriyorsa, tenkise tabi olur.
Sonuç
Tenkis davası, murisin mirasçılar arasında eşitsizlik yaratacak şekilde yaptığı tasarruflara karşı saklı paylı mirasçıların korunması için öngörülmüş önemli bir hukuki yoldur. Davanın uzman avukatlar eliyle yürütülmesi, mal rejiminin, kazandırmaların niteliğinin ve sürelerin doğru değerlendirilmesi açısından hayati önem taşır.
DETAYLI BİLGİ VE HUKUKİ DESTEK İÇİN:
Telefon: 0 (506) 173 8204
E-posta: [email protected]
