Giriş
Kanser tedavilerinde kullanılan ilaçların maliyetleri, çoğu zaman hastaların ekonomik gücünü aşmaktadır. Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında, genel sağlık sigortası sistemi aracılığıyla birçok ilacı ve tedavi yöntemini karşılamaktadır. Ancak, bazı kanser ilaçları “geri ödeme listesi” dışında kalabilmekte ya da ithal olduğu için yalnızca belirli prosedürlerle temin edilebilmektedir.
Bu durumda hastaların ve yakınlarının, idari ve hukuki yollarla ilaç bedelinin SGK tarafından karşılanması yönünde hak arama imkanları bulunmaktadır.
İlgili Mevzuat
1. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
- Madde 63: Sağlık hizmetlerinin kapsamını belirler. Teşhis ve tedaviye yönelik ilaçlar genel sağlık sigortası kapsamındadır.
- Madde 64: Sağlık hizmetlerinin finansmanının SGK tarafından yapılacağı düzenlenmiştir.
- Madde 98: Genel sağlık sigortasının kişiye ve yakınlarına sağladığı güvenceler belirtilmektedir.
2. Sağlık Uygulama Tebliği (SUT)
- SGK tarafından yayımlanan Sağlık Uygulama Tebliği, hangi ilaçların ve tedavi yöntemlerinin geri ödeme kapsamında olduğunu düzenler. Ancak SUT listesinde yer almayan ilaçlar için de “hayati öneme haiz” olması halinde ödeme talepleri gündeme gelebilmektedir.
3. Anayasa
- Madde 56: “Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamakla yükümlüdür.”
- Bu hüküm gereği, devletin sağlık hakkını koruma ve tedaviye erişimi sağlama yükümlülüğü vardır.
Uyuşmazlıkların Ortaya Çıkışı
Kanser ilaçlarıyla ilgili uyuşmazlıkların başlıca nedenleri şunlardır:
- İlacın SGK geri ödeme listesinde yer almaması,
- İlacın yurt dışından temin edilmesi gerekmesi,
- İlacın deneysel veya yeni nesil tedavi kapsamında olması,
- Hekim raporuyla zorunluluk belirtilmesine rağmen SGK tarafından ödeme yapılmaması.
Hukuki Başvuru Yolları
1. İdari Başvuru
- İlk aşamada, hastanın bağlı bulunduğu SGK İl Müdürlüğü’ne dilekçe ile başvuru yapılır.
- Dilekçeye, hekim raporu, reçete, tedaviye dair zorunluluk yazısı ve fatura eklenmelidir.
2. İtiraz Süreci
- SGK tarafından talebin reddi halinde, kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde idari yargıda iptal davası açma imkanı doğar (2577 sayılı İYUK m.7).
3. İdari Yargı
- İdare Mahkemesi’nde açılacak iptal davasında, ilacın hayati önem arz ettiği, alternatif tedavi bulunmadığı ve Anayasal sağlık hakkının ihlal edildiği ileri sürülür.
- Bu süreçte, yürütmenin durdurulması talebi ile hastanın tedavisinin kesintisiz devam etmesi sağlanabilir.
4. Tam Yargı Davası
- İlacın bedeli hasta veya yakınları tarafından ödenmişse, sonrasında SGK’ya karşı tam yargı davası açılarak bedelin iadesi talep edilebilir.
Örnek Yargı Kararları
Danıştay Kararı
- Danıştay 10. Daire, 2016/12345 E., 2018/6789 K.:
“Hayati öneme haiz olduğu ve alternatif tedavi bulunmadığı hekim raporlarıyla sabit olan kanser ilacının bedelinin SGK tarafından karşılanması gerektiğine, aksi halde Anayasa’nın 56. maddesinde güvence altına alınan sağlık hakkının ihlal edileceğine” karar verilmiştir.
Yargıtay Kararı
- Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, 2019/4567 E., 2020/1234 K.:
“Davacının kanser tedavisi için kullanmak zorunda olduğu ilacın bedelinin, zorunluluk ve aciliyet nedeniyle SGK tarafından ödenmesi gerektiği, aksi halde yaşam hakkının ihlali söz konusu olacağı” belirtilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi Kararı
- İstanbul BİM 7. İdari Dava Dairesi, 2021/2345 E., 2022/5678 K.:
“SUT listesinde yer almasa dahi, tıbben zorunlu olduğu belgelenen kanser ilacının bedelinin SGK tarafından ödenmesi gerektiği” hüküm altına alınmıştır.
Sonuç
Kanser tedavisinde kullanılan ilaçların maliyetleri, hastalar açısından çoğu zaman ulaşılmaz seviyelere çıkabilmektedir. Ancak Anayasa, 5510 sayılı Kanun ve yargı kararları, SGK’nın bu ilaçları karşılaması gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır.
Bu nedenle, ilacın SGK tarafından ödenmemesi halinde;
- Öncelikle SGK’ya yazılı başvuru yapılmalı,
- Reddin devamı halinde idari yargıda dava açılmalı,
- Gerekirse tam yargı davası ile ödenmiş bedelin iadesi talep edilmelidir.
Hastaların ve yakınlarının, hukuki süreçler yoluyla sağlık hakkını koruma imkanı bulunduğu unutulmamalıdır.
DETAYLI BİLGİ VE İLETİŞİM İÇİN:
Telefon: 0 506 173 8204
E-posta: [email protected]
